Κρανιά και κράνα
Σε αυτή την ενότητα θα μιλήσουμε γιά τις κρανιές μας και στην συνέχεια γιά τις γεύσεις του τόπου μας όπως μας τις έμαθαν γιαγιάδες, θείες και μαμάδες... από την Κρανιά.
Το χωριό μας φέρει το όνομα του όμορφου δέντρου κρανιά ή κρανεία (επιστημονική ονομασία cornus mas), Πρόκειται για αυτοφυές, φυλλόβολο δέντρο με πλούσιο φύλλωμα. Ζει πάνω από εκατό χρόνια και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό. Καλλιεργείται σε ορεινά και ημιορεινά μέρη χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις και φροντίδες.
Τα άνθη της κρανιάς εμφανίζονται πριν τα φύλλα από τον Φεβρουάριο ως τον Απρίλιο και είναι κίτρινα. Οι καρποί της, τα κράνα, έχουν έντονο κόκκινο χρώμα, σφαιρικό ή ωοειδές σχήμα και ωριμάζουν αργά τον Οκτώριο.
Οι ρίζες της κρανιάς είναι πολύ δυνατές και συγρατούν τα εδάφη ενώ το ξύλο της είναι ιδιαίτερα σκληρό και γνωστό από την αρχαιότητα για την αντοχή του. Κατά τον Παυσανία ο Δούρειος Ιππος ήταν φτιαγμένος από ξύλο κρανιάς ενώ ο Θεόφραστος και ο Ηρόδοτος αναφέρουν ότι χρησιμοποιόταν για την κατασκευή τόξων, βελών και ακοντίων. Στα περασμένα χρόνια οι καλύτερες γκλίτσες φτιαχνόταν από ξύλο κρανιάς. Αυτές οι γκλίτσες παραμένουν ακόμη περιζήτητες.
Παραδοσιακά οι κρανιώτισες έφτιαχαν κάθε χρόνο ποτό κράνων και αυτό συνεχίζεται έως σήμερα. Η συνταγές περνάνε από μάνα σε κόρη, εμπλουτίζονται αλλά η βάση παραμένει η ίδια(πιο κάτω η βασική συνταγή. Το λικέρ κράνου δεν έλειψε ποτέ από τα σπίτια μας. Οταν η καρποφορία είμαι πλούσια μερικοί φτιάχνουν και μαρμελάδες κράνου. 
Τα τελευταία χρόνια τα κράνα μπήκαν στην κατηγορία των υπέρ-τροφών λόγω της υψηλής διατροφικής τους αξίας. Εξαιρετική πηγή ενέργειας, περιέχουν βιταμίνες Α, Ε, C , σίδηρο και είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αντιοξειδωτικά στοιχεία.
Τον Σεπτέμβριο 2015 πραγματοποιήσαμε τον 1ο περίπατο κράνου, δοκιμάσαμε τα παραδοσιακά λικέρ, τις μαρμελάδες, μιλήσαμε για τις ιδιότητες του κράνου και καταλάβαμε πόσο μπορεί να ωφεληθεί η υγεία μας από τον τοπικό μας θησαυρό.
Από την αρχαιότητα τα κράνα χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή βοτανολογία για ενοχλήσεις του πεπτικού συστήματος, ενδυνάμωση της καρδιάς και άλλες παθήσεις.
Τέλος, τα κράνα δεν πρέπει να συγχέονται με τα κράνμπερι τα οποία είναι καρποί αειθαλούς θάμνου με ροζ ανθοφορία και έχουν σκούρο βισσινί χρώμα.
Αν κάποιος παρατηρήσει τα δέντρα του χωριού μας θα διαπιστώσει ότι σχεδόν όλα -πλην ελατιών και άγριων κορομηλιών- είναι πολύ γέρικα και αυτό ισχύει και για τις κρανιές. Από την άλλη αντιμετωπίζουμε όλο και πιό έντονες διαβρώσεις εδάφους και κατολισθήσεις. Τα δέντρα με ισχυρό ριζικό σύστημα -είναι η περίπτωση της κρανιάς- είναι οι φυσικοί σύμμαχοι μας εναντίον αυτών των φαινομένων. Έτσι ένα σχέδιο του Συλλόγου μας που αφορά την διάσωση της φυσικής χλωρίδας και του παραδοσιακού τοπίου είναι η δεντροφύτευση κρανιών αλλά και άλλων δέντρων που παραδοσιακά υπήρχαν στο χωριό. Δυστυχώς η ανεξέλεκτη βοσκή μεγάλων ζώων δεν επιτρέπει σε αυτοφυή είδη να αντικαταστήσουν τα γέρικα δέντρα. Η δεντροφύτευση την οποία προγραμματίζουμε δεν θα μπορέσει να δώσει αποτελέσματα -έστω και με περειφράξεις προστασίας των δενδυλλίων- εάν η Κρανιά παραμείνει παράνομος βοσκότοπος.
